مقاله اتش فشــــان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

اتش فشــــــان

کوه‌های آتشفشانی با کوه‌های معمولی تفاوت دارند، و دلیل آن این است که این کوه‌ها توسط فرایندهایی نظیر چین‌خوردگی یا بالاآمدگی یا فرسایش ایجاد نشده‌اند بلکه در اثر تجمع مواد فورانی، بمب‌های آتشفشانی و یا خاکسترهای آتشفشانی ایجاد شده اند. یک آتشفشان معمولاً یک کوه و یا یک تپه مخروطی شکل است که در اثرتجمع مواد مذاب اطراف دودکش که به مخزن مواد در زیر زمین وصل است ایجاد شده است.

حرکت مواد مذاب توسط نیروی ارشمیدس و یا فشار گازها و به دلیل سبک‌تر بودن ماگما از سنگ‌های اطراف خود به بالا رانده می‌شود و در نهایت در نواحی از پوسته که ضعیف می‌باشد پوسته را شکسته و ماده مذاب به سطح زمین می رسد و بدین‌ترتیب است که فوران صورت می گیرد. در صورتی که آتشفشان انفجاری باشد به صورت قطعات لاوا و سنگهای دیگر به هوا پرتاب می شوند، دراین صورت قطعات درشت بلوک‌ها و بمب‌ها در اطراف آتشفشان نهشته می‌شوند و همچنین ممکن است ذرات ریز خاکستر توسط جریان‌های بادهای استراتوسفری پیرامون کره زمین حرکت کرده و درنهایت رسوب می کنند. مواد مذابی‌که در زیرزمین قرار دارند و از طریق دودکش یا لوله آتشفشانی به طرف بالا حرکت می‌نمایند و به آن اصطلاحاً ماگما ‌می‌گویند. اما بعد از این‌که این ماگما از آتشفشان فوران نموده به آن گدازه گفته می شود.گدازه هنگامی که از دودکش به خارج حرکت می‌نماید ماده گداخته متخلخلی و سرخ میباشد. اما در اثر سرد و اکسید شدن به رنگ خاکستری، قرمز تیره و یا رنگهای دیگر تغییر می‌کند. گدازه‌های خیلی داغ، دارای گاز فراوان (حاوی آهن و منیزیم) به صورت سیال بوده و جریانی نظیر قیر داغ دارند. ماده مذاب موجود در زیرزمین که در حال صعود به طرف قسمتهای بالای پوسته زمین می‌باشد حاوی بلورها، قطعات سنگهای دربرگیرنده گازهای محلول می‌باشد. در حین سرد شدن ماگما در داخل زمین که معمولاً به آرامی صورت می‌گیرد بلورهای کانیهای مختلف تشکیل شده و در نهایت کل ماگما به صورت جامد در آمده و سنگهای آذرین درونی و یا سنگهای ماگما‌تیک را ایجاد می کند. این مواد از طریق شکستگی ها به طرف بالا حرکت می کنند. در برخی از مواقع مواد مذاب در داخل زمین تجمع حاصل کرده و اشکالی نظیر باتولیت، دایک را می‌سازند.گازهای موجود در گدازه را می‌توان با گاز موجود در یک شیشه نوشابه مقایسه نمود.

هنگامی که انگشتمان را بر روی درب شیشه گذاشته و آن را به شدت تکان می دهیم گاز جدا شده از نوشابه به صورت حباب‌هایی ایجاد می‌شود و هر گاه انگشتمان را به صورت ناگهانی برداریم محتویات داخل نوشابه به بیرون فوران خواهد نمود. گازهای داخل ماگما نیز چنین رفتاری را از خود نشان می‌دهند.جدایش شدید گازها از گدازه ممکن است سنگی بنام پومیس را تشکیل دهد. این سنگ به‌علت وجود حباب‌های گاز در آن بسیار سبک بوده و بر روی آب شناور می‌باشد.

در بسیاری از آتشفشان‌های انفجاری رخ می‌دهد که شدت انفجار آنقدر زیاد بوده که مقداری از مواد تشکیل دهنده آتشفشان به هوا پرتاب شده و بمب‌ها و خاکسترهای‌آتشفشانی و گرد و غبار آتشفشان‌ها را تشکیل ‌دهند.اگر ماگما نزدیک به سطح زمین سرد شود سنگ‌های آذرین ریزبلور و یا شیشه‌ای را بوجود می‌آورد. در صورتی که دما در سطح زمین به سرعت کاهش یابد سنگهای ولکانیکی را بوجود می‌آورد. که از مشخصه آنها می‌توان قرار گرفتن بلورها در زمینه‌‌ای شیشه‌ و یا مواد کریستالی دانه‌ریزتر را نام برد. و هر گاه ماگما در اعماق زمین قرار داشته باشد و هرگز به سطح زمین نرسد به آرامی سرد شده و بنابراین در نهایت سنگ‌های آذرین با بلورهای درشت را ایجاد می نماد. پس از بلوری شدن نهایی و سنگی شدن ممکن است این توده‌ها تحت تأثیر عواملی نظیر فرسایش پس از هزاران و میلیون‌ها سال در سطح زمین نمایان شود و بدین‌ترتیب توده‌های بزرگ از سنگهای آذرین درونی ظاهر می‌شوند. مثلاً گرانیت الوند همدان و یا گرانیت علم‌کوه از مثال‌های بارز در این رابطه می‌باشد.

مسئله پیدایش زمین اهمیت زیادی دارد. بدون داشتن تصور درستی درباره پیدایش زمین نمی‌توان ساختمان درونی کنونی زمین و رویدادهایی را که در اعماق آن رخ می‌دهد، درک کرد. در اعصار باستان تصورات مربوطه به پیدایش زمین و سایر سیارات منظومه خورشیدی دارای جنبه مذهبی بود. از جمله در عصر یونان قدیم هومر (Homere) زمین را به صورت قرص فرض می‌کرد. که اطراف آن را دریایی بزرگ احاطه کرده است و یونان را مرکز آن می‌دانست و چنین بیان می‌داشت که این قرص روی ستون‌های محکمی که بر دوش رب‌النوع اطلس استوار است. شرقی‌ها از جمله معتقدین دین برهما تصور می‌کردند که ستونهای مزبور بر روی چهار فیل عظیم‌الجثه قرار گرفته است.

دراین‌جا نظریات مختلف پیدایش زمین را به دو دسته کلی ?- نظریه‌های تصادفی یا دوتایی ?- نظریه‌های تکاملی یا انفرادی تقسیم می‌کنیم.

?- نظریات تصادفی : در این دسته نظریات تصور می‌‌شود که زمین و سیارات در نتیجه تأثیر متقابل خورشید و یک جرم سماوی دیگر تشکیل شده‌اند و بدین جهت آنها را نظریه‌های دوتایی نیز می‌‌خوانند. در اینجا فقط از نظر سابقه تاریخی و به اختصار به آنها اشاره می‌کنیم.

?-? نظریه بوفون : در سال ???? بوفون فرانسوی نظر داد که تشکیل زمین و سیارات ممکن است نتیجه جدا شدن قطعاتی از خورشید در اثر برخورد با یک ستاره دنباله‌دار باشد. با شناخت امروزی از ستاره‌های دنباله‌دار این نظریه را مردود می‌دانند. ولی در آن زمان کلیسا بوفون را متهم به انکار اسطوره کتاب مقدس درباره آفرینش کرد. و او بناچار از نظریات خویش چشم پوشید.

?-? : نظریات چمبرلین و مولتن: این دو دانشمند آمریکایی در فاصله 1000 تا ???? نظریه‌ای را عرضه کردند که براساس این نظریه در اثر عبور ستاره‌ای از نزدیک خورشید، در اثر نیروی جاذبه زایده‌ای از خورشید به سمت ستاره خارج شده و دمای زیاد گازهای تحت فشار آن سبب ایجاد انفجارات متعدد شده و قسمت‌های سنگین‌تر این قطعات جدا شده هسته اولیه سیارات را تشکیل داده است.

?-? : نظریه جفریز- جنیز: این نظریه در سال‌های 10000 و10000عنوان شد. در این نظریه فرض می‌شود، که خورشید در زمان تشکیل سیارات حجم خیلی زیادتری داشته و عبور ستاره دیگری از نزدیک آن سبب شده است که توده باریک و درازی از خورشید جدا شود. این توده به علت ناپایداری به قطعاتی تقسیم شده است به هنگام نزدیک‌ شدن این توده‌ هابه خورشید در اثر نیروی جاذبه خورشید قسمت‌هایی از بعضی سیارات جدا شده و اقمار آنها را تشکیل داده است.

?-? : نظریه راسل: راسل منجم امریکایی در سال ???? پیشنهاد کرد که ممکن است خورشید در بدو امر یک ستاره دوتایی و ستاره دومی به مراتب از خورشید کوچکتر بوده است و در اثر برخورد بین این ستاره کوچک و ستاره اصلی سیارات منظومه شمسی بوجود آمده‌اند.

?- نظریات تکاملی: این نظریه‌ها تشکیل سیارات را براساس تکامل تدریجی آنها بیان می‌کند که در زیر آنها را به ترتیب قدمت بررسی می‌کنیم.

?-? : نظریه کانت: براساس این نظریه که در سال ???? بیان شد. خورشید امروزی در مرکز توده‌ایی از گاز و ذرات جامد ریز، موسوم به نبولا (Nebula ) قرار داشته و نبولا در اثر نیروی جاذبه حول خورشید درگردش بوده است بعداً در اثر سردشدن در این توده اولیه، مراکز مختلفی بوجود آمده، که دور هریک از این مراکز، قسمتی از نبولای اصلی به گردش درآمده و سیار ات و اقمار آنها را تشکیل داده است.

?-? : نظریه لاپلاس: در سال ????، لاپلاس کتابی بنام شرح سیستم جهان منتشر کرد که نظریاتی راجع به منشأ سیارات بیان شده است.

برطبق نظریه لاپلاس، سیاره‌ها از یک ماده رقیق که اطراف خورشید اولیه، را فراگرفته و ابعاد آن از حدود ابعاد منظومه فعلی